Japan kent een verfijnde theecultuur. In de negende eeuw na Christus waren het de Boeddhistische monniken Eichū, Siachō en Kūkai die zorgden voor de grote doorbraak van de populaire drank. Werd thee eerst vooral om medische redenen gedronken, door de jaren heen werd het theedrinken verheven tot een ontspannende ceremonie, omdat het in verband gebracht werd met de ascetische levenswijze van Zen.

De Japanse theeceremonie wordt gehouden in een theepaviljoen dat zich in een theetuin bevindt. Voordat deelnemers de tuin betreden moeten ze zich eerst ontdoen van hun schoenen en zich vervolgens in een soort kleedkamer omkleden. Gasten krijgen een sobere kimono aan, witte teenkousen en slippers. Na alles achter gelaten te hebben wat tijdens de ceremonie overbodig is, vervolgen ze hun weg naar de wachtkamer, waar ze wachten op een teken van de gastheer of -vrouw dat alle voorbereidingen gedaan zijn.

Paviljoen met tokonama

Als het zover is lopende gasten door de theetuin naar het theepaviljoen. Onderweg reinigen ze in een speciaal waterbekken de handen en de mond. Het paviljoen is een bijzonder gebouw. Het is klein en sober van stijl. De toegang is laag en verplicht de gasten om te knielen en buigen voordat ze naar binnen gaan. Deze houding toont nederigheid en respect en doet het verschil in rang en stand verdwijnen. Het paviljoen kenmerkt zich door soberheid. Enkel een kleine alkoof, de zogeheten tokonama, is voorzien van decoratie en deze mag onder geen enkel beding betreden worden. Vroeger werd de tokonama gedecoreerd om de theeceremonie een speciale, persoonlijke touch te geven en om bijvoorbeeld de sociale status en politieke voorkeur van de persoon die de gasten ontvangt te drukken. Tegenwoordig wordt de deze ruimte vaak voorzien van bloemen en een Boedhistische uiting.

De ceremonie

De theeceremonie wordt gehouden in een ruimte van het paviljoen die daar speciaal voor bedoeld is: de cha-shitsu. Alle gasten krijgen een plaats toegewezen waar ze geknield plaatsnemen en de belangrijkste gast komt met zijn rug naar de tokonama te zitten; een teken van bescheidenheid, want de gastheer of -vrouw wil niet pronken met de decoraties die daar te zien zijn. Voordat de thee gedronken wordt, worden vaak nog enkele hapjes en Japanse wijn geserveerd. De tijd dat de gasten hiermee bezig wordt gebruikt om de laatste voorbereidingen te treffen. De gastheer of -vrouw maakt alles schoon en doet daarna groen theepoeder in een kom. Hier wordt vervolgens water aan toegevoegd en met een theeborsteltje wordt alles gemengd. Als alle handelingen, die met een groot gevoel voor toewijding en aandacht voor detail worden uitgevoerd, zijn verricht, kan de thee gedronken worden. En ook hier zijn weer regels voor. Je hoort de kom met je rechterhand op te pakken, hem vervolgens in de linkerhand te plaatsen en zo te draaien dat de mooist bewerkte kant zichtbaar is voor de andere gasten. Vervolgens mag je een slok nemen. Het laatste beetje thee drink je met een luide slurp op als teken dat je genoten hebt van de thee.

Na afloop van het theedrinken worden alle benodigdheden gereinigd en weggezet. Afhankelijk van de gasten en de gastheer of -vrouw duurt een ceremonie één tot vijf uur.